فرصتی پیدا کردم تا مستند جذاب " The men who built America" را ببینم.
این مستند به وقایع مربوط به دوران بعد از جنگ داخلی آمریکا تا اوایل قرن
بیستم می پردازد. عمده مستند زندگی نسل اول کارآفرین های آمریکایی مانند
وندربیلت، کارنگی، راکفلر، جی پی مورگان و هنری فورد را روایت می کند.
جنگ داخلی آمریکا در سال 1865 به پایان می رسد. تنها چهار روز بعد از پایان جنگ، آبراهام لینکلن رئیس جمهوری وقت آمریکا ترور می شود. کشور کاملا از هم پاشیده است، بیش از 600هزار نفر در جنگ کشته شده اند، اقتصاد ویران شده است؛ آیا آمریکا از هم خواهد پاشید؟
تنها 25 سال بعد آمریکا تبدیل به پیشروترین کشور در جهان می شود و شخصیت
های مذکور نقش کلیدی در این پیشرفت دارند. صرف نظر از روایت جذاب مستند و
ذکر وقایع تاریخی، یک نکته در مورد این مستند جالب است. نحوه پرداختن به
این شخصیت ها. این افراد نقش بزرگی در ساختن آمریکای مدرن داشتند اما آنها
در این مسیر از زور، فشار، تهدید، بهره کشی از طبقه کارگر و بعضی دیگر از
اعمال غیراخلاقی بهره بردند. مستند به خوبی به تمام این موارد نیز اشاره می
کند. مستند نشان می دهد تنها در یک مورد چگونه بی توجهی کارنگی و رفقای
ثروتمندش در ساختن یک تفریح گاه در بالادست یک سد، منجر به نابودی کامل یک
شهر و کشته شدن بیش از 2000 نفر می شود. نشان می دهد چگونه کمپانی کارنگی
دست به قتل و عام کارگران اعتصاب کننده می زند، نشان می دهد چگونه توماس
ادیسون برای از میان برداشتن رقیب خود نیکلاس تسلا، دست به حقه کثیفی می
زند که منجر به مرگ یک نفر به طرز فجیعی می شود. نشان می دهد چگونه راکفلر
تمام رقبای خود را با بی رحمی تمام حذف می کند. دولت فدرال آمریکا حتی علیه
راکفلر بخاطر انحصارطلبی در صنعت نفت اقامه دعوا می کند و پس از پنج سال
دادگاه، شرکت های او جدا جدا می شوند. مستند این افراد حتی با صرف مبلغ
هنگفتی، رئیس جمهور مورد نظر خود را روانه کاخ سفید می کنند تا بتوانند
جنبش های کارگری را سرکوب کنند. همه این ها را نشان می دهد، در کنار تمام
کارهای خوبی که انجام دادند و باعث پیشرفت آمریکا شدند.
راکفلر، کارنگی و دیگران بناهای یادبود بسیاری در سراسر آمریکا از خود
بجای گذاشتند...پس از مرگشان نه کسی اسم بناها را عوض کرد، نه قبرشان را
خراب کرد، نه لعنت و نفرین به آنها فرستاد. آنها را همانطور که بودند دیدند
در ظرف مکان و زمان خودشان، خدماتشان دیده شد و نقاط ضعفشان هم دیده شد.
اما دو نکته
وزنی که ما در تعریف ساختن به گزاره های اخلاقی می دهیم بیش از پی ریزی صنعتی است. برای برخی اقتصاد و صنعت زیربنای اخلاقیات است و برخی دیگر روبنا
هیچ کس منکر دیگری نیست. اختلاف در اولویت هاست
مردانی که ایران را ساختند اگر حاضر به پذیرش اشتباهات خود نشوند به ناچار خود، مجوز عبور از خود را امضا کرده اند. مشکل اینجاست که خود ما هم یاد نگرفتیم بر اشتباهات خود پا بگذاریم و می خواهیم الگویی تمام و کمال برای ناظرانمان باشیم و همین باعث می شود که همیشه تمامان تأیید یا رد شود
مردان بزرگ باید یاد بگیرند اول از همه خودشان، کردار خودشان را تفکیک کنند تا پس از آن بتوانند انتظار تأسی دیگران را داشته باشند